ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ
ΟΧΗΜΑΤΩΝ

1. Τα λιπαντικά και η σημασία τους για τον κινητήρα του οχήματος

Η επιλογή του κατάλληλου λιπαντικού για κάθε τύπο κινητήρα αυτοκινήτου στις μέρες μας δεν είναι το ίδιο εύκολη όπως παλιά. Ειδικά τα τελευταία 10 – 15 χρόνια οι κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν εισάγει καινοτόμες τεχνολογίες με κύριο στόχο τη μείωση των εκπεμπόμενων ρύπων (ώστε να συμμορφώνονται με τις νέες σχετικές νομοθεσίες – Ευρωπαϊκές ή άλλες).

Παράλληλα, οι κατασκευαστές εργάζονται ώστε να ικανοποιούν τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις των οδηγών για «οικονομία» χωρίς, βέβαια, να θυσιάζεται η «οδηγική εμπειρία». Με άλλα λόγια, τα ζητούμενα για τον οδηγό είναι η μείωση της κατανάλωσης καυσίμου, η αύξηση των διαστημάτων σέρβις των αυτοκινήτων (δηλ. η μείωση κατανάλωσης λιπαντικού) και η μείωση του συνολικού κόστους χρήσης του οχήματος. Στον αντίποδα αυτού, οι οδηγοί αποζητούν τη συγκίνηση που τους προσφέρει ένας κινητήρας με αυξημένη ειδική ιπποδύναμη (ιπποδύναμη ανά μονάδα χωρητικότητας κινητήρα).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα των ως άνω τάσεων είναι η εκτεταμένη χρήση εξελιγμένων συστημάτων υπερτροφοδότησης (turbo) από πολλούς κατασκευαστές. Πολλά οχήματα τελευταίας γενιάς, για παράδειγμα, είναι εξοπλισμένα με μικρού μεγέθους (downsized), άμεσης έγχυσης βενζινοκινητήρες με υπερσυμπιεστή (turbo), οι λεγόμενοι κινητήρες TDGI (Turbocharged Direct Gasoline Injection). Όλα τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια οι κινητήρες νέας τεχνολογίας να λειτουργούν σε πολύ πιο απαιτητικές συνθήκες. Οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται είναι πολύ υψηλότερες, ενώ οι πιέσεις που ασκούνται στο εσωτερικό τους είναι έως και διπλάσιες σε σχέση με το παρελθόν. Οι τεχνικές προκλήσεις που προκύπτουν και πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι ποικίλες. Για παράδειγμα, η χαμηλής ταχύτητας προ-ανάφλεξη (LSPI) αποτελεί ένα ανεπιθύμητο και ενδεχομένως πολύ ζημιογόνο φαινόμενο πρόωρης ανάφλεξης του μίγματος καυσίμου (προ της ανάφλεξης του μπουζί), το οποίο μπορεί να καταστρέψει τα έμβολα λόγω των πολύ υψηλών πιέσεων που αναπτύσσονται στην περιοχή.

Κατά συνέπεια, το λιπαντικό που χρησιμοποιείται, κατά τη λειτουργία ενός σύγχρονου κινητήρα καταπονείται εξ’ ίσου, τόσο λόγω των πιο «σκληρών» συνθηκών λειτουργίας, όσο και λόγω του μεγαλύτερου χρόνου παραμονής του λιπαντικού στον κινητήρα (αυξημένα διαστήματα αλλαγής λιπαντικού). Παράλληλα, το κατάλληλης σύνθεσης λιπαντικό καλείται να προλαμβάνει τις όποιες τεχνικές προκλήσεις παρουσιάζονται, όπως για παράδειγμα, τη διασφάλιση μη εμφάνισης, ή μείωσης των πιθανοτήτων εμφάνισης του φαινομένου LSPI.

Το κατάλληλο λιπαντικό συμβάλλει στην προστασία και ομαλή λειτουργία ενός κινητήρα με διάφορους τρόπους. Οι κύριες λειτουργίες ενός λιπαντικού που προορίζεται να λιπάνει τον κινητήρα του αυτοκινήτου σας είναι να:

• Προστατεύει από φθορά
  • Σε κρύο ή ζέστη
  • Σε γρήγορη ή καθημερινή οδήγηση
  • Σε μποτιλιάρισμα ή σε ταξίδι
• Διατηρεί τον κινητήρα καθαρό
  • Αποτρέποντας το σχηματισμό επικαθίσεων σε ευαίσθητα μέρη του
• Συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμου.
• Συμβάλλει στη μείωση των εκπεμπόμενων καυσαερίων.
• Προστατεύει τον καταλύτη και τις αιθαλοπαγίδες (diesel particulate filters – DPF), ώστε να μεγιστοποιηθεί ο χρόνος ζωής του.

2. Πώς επιλέγουμε το σωστό λιπαντικό για κάθε τύπο κινητήρα

Πώς όμως επιλέγουμε το σωστό λιπαντικό για κάθε τύπο κινητήρα; Ο καλύτερος τρόπος για να το κάνουμε είναι να συμβουλευτούμε το βιβλίο του αυτοκινήτου μας. Οι περισσότεροι (εάν όχι όλοι) κατασκευαστές αναφέρουν εκεί τις προδιαγραφές λιπαντικού που συστήνουν για τους κινητήρες τους. Εξάλλου, ποιός μπορεί να γνωρίζει καλύτερα τις απαιτήσεις συντήρησης ενός κινητήρα από τον ίδιο τον κατασκευαστή του;

Τα λιπαντικά με βάση τον Ευρωπαϊκό κανονισμό θεωρούνται ως ανταλλακτικά και έτσι όλες οι τεχνικές πληροφορίες πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμες στους κατόχους και χρήστες των οχημάτων. Ο κάτοχος ή ο χρήστης ενός οχήματος έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει όποιο λιπαντικό επιθυμεί, εφ’ όσον αυτό πληροί τις προδιαγραφές που συστήνει ο κατασκευαστής. Ο επίσημος εισαγωγέας ή ένα εξουσιοδοτημένο συνεργείο μπορεί να αμφισβητήσει τη χρήση του συγκεκριμένου λιπαντικού αλλά πρέπει να αποδείξει ότι το λιπαντικό δεν πληροί τις τεχνικές προδιαγραφές ή/και συστάσεις του κατασκευαστή.

3. Οι προδιαγραφές και τι πρέπει να προσέχουμε

Οι προδιαγραφές αυτές μπορεί να βασίζονται στα διεθνή πρότυπα (π.χ. ACEA A3/B4, API SM κλπ.) ή μπορεί να είναι προδιαγραφές που ανέπτυξαν οι ίδιοι οι κατασκευαστές, ώστε να είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες απαιτήσεις προστασίας των κινητήρων τους, βάσει του σχεδιασμού τους.

Στη συνέχεια, ανατρέχουμε στην ετικέτα του προϊόντος που σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε και ελέγχουμε εάν οι προδιαγραφές που αναφέρει συμβαδίζουν με αυτές που απαιτούνται για τη σωστή λίπανση του κινητήρα του αυτοκινήτου μας, όπως περιγράφεται στο βιβλίο του αυτοκινήτου. Εάν αυτό δε συμβαίνει, τότε είναι προτιμότερο να επιλέξουμε κάποιο άλλο προϊόν που να ικανοποιεί τις απαιτήσεις μας.

Θα πρέπει ν’ αναφέρουμε πως η κατάταξη των διάφορων προδιαγραφών δεν είναι πάντα εύκολα κατανοητή. Πχ. η προδιαγραφή API SN Plus είναι αυστηρότερη της API SM, έτσι ένα προϊόν προδιαγραφής API SN Plus μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπου απαιτείται προδιαγραφή API SM (εφόσον ικανοποιούνται και οι απαιτήσεις σε ρευστότητα).

Αντίθετα, οι προδιαγραφές ACEA C1, ACEA C2, ACEA C3, ACEA C4, ACEA C5 είναι όλες ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ μεταξύ τους, συνεπώς ένα προϊόν που φέρει μια τέτοια προδιαγραφή (π.χ. ACEA C5) δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση μια άλλης (π.χ. ACEA C3). Αντίστοιχα, η προδιαγραφή ACEA A5/B5 είναι ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ από την ACEA A3/B4 (και όχι ανώτερη, όπως εσφαλμένα μπορεί να υπέθετε κάποιος) και συνεπώς δεν μπορεί η μια να υποκαταστήσει την άλλη.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές το πόσο σημαντικό είναι ν’ ακολουθούμε πιστά τις συστάσεις του κατασκευαστή του αυτοκινήτου μας για τον τύπο / προδιαγραφή λιπαντικού που πρέπει να χρησιμοποιούμε. Εάν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ένα λιπαντικό διαφορετικής προδιαγραφής από αυτήν που συστήνει ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου μας θα πρέπει να σιγουρευτούμε πως η διαφορετική αυτή προδιαγραφή υπερκαλύπτει τις απαιτήσεις αυτής που πρέπει να χρησιμοποιούμε. Διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος να προξενήσουμε πρόβλημα στη λειτουργία του κινητήρα μας.

4. Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες από τη λάθος χρήση τύπου λιπαντικού

Ποιές μπορεί να είναι οι συνέπειες από τη χρήση λάθος τύπου λιπαντικού; Η μορφή και η έκταση των προβλημάτων που μπορεί να δημιουργηθούν από τη χρήση λιπαντικού λανθασμένης προδιαγραφής μπορεί να ποικίλει σημαντικά ανάλογα με τις απαιτήσεις του κινητήρα και του λιπαντικού που χρησιμοποιήθηκε, επιγραμματικά όμως θα μπορούσαμε να τις κατατάξουμε στις παρακάτω γενικές κατηγορίες:

• Αυξημένη φθορά.
• Επικαθίσεις αιθάλης και άλλων ρυπαντών στο εσωτερικό του κινητήρα.
• Αυξημένη (σε σχέση με τη φυσιολογική ή συνηθισμένη) κατανάλωση λιπαντικού.
• Μη ομαλή λειτουργία κινητήρα.
• Φθορά καταλυτών / φίλτρων μικροσωματιδίων πετρελαίου (DPF).
• Αυξημένη κατανάλωση καυσίμου.

Τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια:

• Πολυδάπανες επισκευές.
• Αυξημένο κόστος χρήσης.
• Επιβάρυνση περιβάλλοντος λόγω:
  • Αυξημένης κατανάλωσης καυσίμου
  • Αυξημένων εκπομπών καυσαερίων
• Απώλεια χρόνου σε συνεργεία.

5. Απαιτήσεις νομοθεσίας – Τι άλλο να προσέξετε

Εκτός από τα παραπάνω, θα πρέπει να τονίσουμε πως, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κείμενης νομοθεσίας, κάθε λιπαντικό κινητήρα που διατίθεται στη Ελληνική αγορά θα πρέπει:

• Να καταχωρείται στο Γενικό Χημείο του Κράτους, ώστε να είναι δυνατόν να ελεγχθεί το ποιοτικό επίπεδο των προϊόντων που γίνονται διαθέσιμα στους καταναλωτές.
• Η ετικέτα του να παρέχει πληροφορίες για το προϊόν στην Ελληνική γλώσσα και ν’ αναφέρει το όνομα (ή την επωνυμία) του Υπευθύνου διάθεσης του προϊόντος στην αγορά (ώστε να είναι δυνατός ο εντοπισμός του εισαγωγέα / παραγωγού του σε κάθε περίπτωση).

Στην περίπτωση που στην ετικέτα του προϊόντος γίνεται αναφορά σε προδιαγραφές της ACEA, ο καταναλωτής/τελικός χρήστης πρέπει να γνωρίζει τα ακόλουθα:

Η Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA) απαιτεί, πλέον, ότι οποιαδήποτε αναφορά απόδοσης του λιπαντικού στις προδιαγραφές της πρέπει να βασίζεται σε αξιόπιστα δεδομένα και ελεγχόμενες δοκιμές σε διαπιστευμένα εργαστήρια δοκιμών. Η ACEA απαιτεί ότι οι αυτές δοκιμές απόδοσης που χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν την αναφορά στις όποιες προδιαγραφές της ACEA θα πρέπει να καθορίζονται από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ποιότητας Λιπαντικού (European Engine Lubricant Quality System – EELQMS), κύριοι φορείς του οποίου είναι οι ACEA, ATC (Τεχνική Επιτροπή των Παραγωγών Πετρελαιοειδών Προσθέτων στην Ευρώπη) και ATIEL (Τεχνικός Σύνδεσμος της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας Λιπαντικών). Ως εκ τούτου, η ACEA απαιτεί ότι αναφορές απόδοσης στις προδιαγραφές της μπορούν να γίνουν μόνο από παραγωγικές και εμπορικές εταιρίες λιπαντικών, οι οποίες έχουν υπογράψει σχετική δήλωση συμμόρφωσης του EELQMS και την καταθέτουν στο ATIEL.

Παραγωγικές και εμπορικές εταιρίες λιπαντικών που ισχυρίζονται τη συμμόρφωσή τους με τις προδιαγραφές της ACEA χωρίς να έχουν υπογράψει τη δήλωση συμμόρφωσης του EELQMS, εκτίθενται σε κυρώσεις σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους περί αθέμιτου εμπορίου ή πνευματικής ιδιοκτησίας. Ως αποτέλεσμα, οποιοσδήποτε τρίτος (π.χ. ανταγωνιστής, ένωση καταναλωτών ή επαγγελματική ένωση) μπορεί να το καταγγείλει στις τοπικές/εθνικές αρχές ή να κινήσει δικαστικές διαδικασίες. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει, αναλόγως της σχετικής εθνικής νομοθεσίας, σε ασφαλιστικά μέτρα, ενδεχομένως σε συνδυασμό με χρηματικές κυρώσεις.

Τέλος, θα πρέπει να επισημάνουμε την υποχρέωση όλων των Εταιριών που διαθέτουν λιπαντικά προϊόντα στην Ελληνική αγορά να συμμετέχουν στη συλλογή και εναλλακτική διαχείριση των χρησιμοποιημένων λιπαντικών (αποβλήτων λιπαντικών ελαίων) και των συσκευασιών τους, από εγκεκριμένους φορείς που διαθέτουν τις απαραίτητες εγκρίσεις και υποδομές για το σκοπό αυτό.

Οι Εταιρίες – Μέλη του ΣΕΕΠΕ συμμορφώνονται απόλυτα προς τις παραπάνω απαιτήσεις.

Επιλέγοντας το κατάλληλο λιπαντικό από τη γκάμα προϊόντων των Εταιριών – Μελών του ΣΕΕΠΕ έχετε τη σιγουριά πως το λιπαντικό που χρησιμοποιείτε στον κινητήρα σας:

• Έχει διασφαλισμένη ποιότητα.
• Διατίθεται νόμιμα στην Ελληνική αγορά.
• Τα απόβλητά του συλλέγονται και οδηγούνται προς διαχείριση με συστηματικό και υπεύθυνο τρόπο από εγκεκριμένους φορείς, βάσει σχετικών νομοθετικών διατάξεων.
• Προσφέρει στον κινητήρα σας τα επίπεδα προστασίας που απαιτούνται, συμβάλλοντας στη μακροβιότητά του.